تهران شناسی

    جملات بالا متعلق به یادداشتی در رومه اطلاعات است که بیش از 54 سال پیش، یعنی در 28 آبان 1336 نگاشته شده است؛ نگرانی‌ای که 9 سال پس از آن منجر به برپایی نخستین سمینار بررسی آلودگی هوای تهران در 15 آذر 1345شد. منتها از آن سال تاکنون، ظاهراً هنوز دارند بررسی می‌کنند که چگونه می‌شود غول آلودگی هوا را دوباره به چراغ جادو بازگرداند! نه؟ راستی! به نظر شما چرا نیم قرن، زمان مناسبی برای ریشه کنی بحرانی به نام آلودگی هوا در تهران نیست؟ و نه تنها این زمان کافی نیست، بلکه اینک غول آلودگی گام‌های خود را تا اراک، اصفهان، اهواز، تبریز، مشهد و شیراز هم گسترانده است! ماجرا را هم دیگر مانند سال گذشته نمی‌توان صرفاً به کمبود ریزش‌های آسمانی ربط داد! می‌توان؟
    این روزها، تهرانی‌ها در حالی آخرین برگ‌های فصل پاییز را ورق می‌زنند که دست‌کم، نیم قرن بود چنین دوره‌ی پربارانی را در نخستین فصل از سال آبی به یاد نداشتند. کافی است بدانیم بدون توجه به بارندگی آذرماه، میزان ریزش‌های آسمانی در استان تهران در طول دو ماه نخست سال آبی 91-1390 بیش از 383 درصد رشد داشته است؛ وضعیتی که سبب شد پایگاه مدیریت خشکسالی، استان تهران را پرباران‌ترین استان کشور بنامد. با این وجود و به رغم بهره‌مندی از چنین سال استثنایی و خیسی، اکنون چند هفته است که غلظت آلاینده‌های موجود در هوای تهران از مرز ناسالم هم گذشته و به آستانه‌ای بس خطرناک و نگران کننده رسیده؛ آستانه‌ای که کابوس روزهای آلوده آذرماه سال 1389 در تهران را دوباره زنده کرده است. روزهایی که می‌خواستند با استفاده از هواپیماهای سمپاش، از میزان آلودگی هوایش بکاهند و اینک بیش از هر زمان دیگری، آن طرح به یک لطیفه می‌ماند!
    اما چرا آن کابوس دوباره زنده شده است؟
    آیا وضعیت وخامت‌بار کنونی یکبار دیگر تأیید نمی‌کند که هیچ عزم جدی برای مهار آلودگی هوا در پایتخت ایران و دیگر کلان‌شهرهای کشور وجود ندارد؟ وقتی که مردم تهران سالانه 200 میلیارد دقیقه از عمرشان را مجبورند در ترافیک پایتخت به هدر دهند؛ وقتی همچنان دو خودروساز اصلی کشور در برابر ارتقای استاندارد ساخت خودرو از یورو 2 به یورو 3 مقاومت می‌کنند؛ در حالی که اینک یورو 5 استاندارد روز اروپا به شمار می‌رود؛ و وقتی که درصد بنزن موجود در بنزین مورد استفاده به 5 برابر حد مجاز می‌رسد؛ آشکار است که باید با چنین بحرانی روبرو شویم؛ بحرانی که سبب شده از ابتدای سال 90 تا امروز، فقط تهرانی‌ها از دو روز هوای پاک بهره‌مند باشند.
    بنابراین، آیا در چنین شرایطی، شگفت‌آور است که بشنویم: دست‌کم سالانه 4 هزار نفر از تهرانی‌ها بر اثر آلودگی هوا جان می‌بازند؟ و افزون بر آن، آیا شگفت‌آور است که خسارت مادی آلودگی هوا در تهران بههشت میلیارد دلار در سال برسد؟ چگونه است که اختلاس سه میلیارد دلاری می‌تواند چنان موجی در جامعه ایجاد کند که خواب بسیاری از خفتگان خفته را آشفته سازد، اما این هدررفت 8 میلیارد دلاری را کسی جدی نمی‌گیرد؟ آیا این که سوخت مورد استفاده در خودروها یا تکنولوژی ساخت خودروها با استانداردهای جهانی فاصله بسیار دارد، مقصرش مردم هستند یا دولت؟ آیا این که میزان فضای سبز محدوده‌ی 700 کیلومتر مربعی تهران از حدود 70 درصد در دهه‌ی 1330 به 15 درصد در امروز کاهش یافته است، مقصرش مردم هستند یا مدیریت حاکم بر پایتخت ایران؟
    بیاییم برای یکبار هم که شده این شهامت را در خود تمرین کرده و صادقانه اعتراف کنیم که حل مشکل آلودگی هوای تهران و برخی کلان‌شهرهای دیگر، نیاز به برنامه‌ریزی بیش از 4 سال دارد و به همین دلیل در اولویت کار هیچ دولت و شهرداری معمولاً قرار نمی‌گیرد! می‌گیرد؟
    یادمان باشد هوا که از دست برود؛ هوا که بی کیفیت شود؛ زندگی بی‌کیفیت خواهد شد. زیرا بر بنیاد آموزه شاخص سرزمین شاد – Happy Planet Index - مردمان شاد، مردمان خلاق و مردمان کارآفرین نمی‌توانند در چنین هوایی و چنین سرزمینی بهترین کیفیت خود را بروز دهند و این می‌تواند بزرگترین هشدار برای کلان‌نگران حکومتی باشد که اگر همچنان منفعلانه در برابر این معضل رویه کنونی را ادامه دهند، گام به گام ممکن است آنها را از دستیابی به پیش‌بینی‌هاشان در سند چشم‌انداز ایران 1400 بیشتر بازدارد.

نتایج یک تحقیق تکان دهنده
چندین سال پیش گروه مطالعاتی از ژاپن مطالعاتی را در زمینه گسل های تهران انجام دادند و آسیب پذیری مناطق، بزرگا و تلفات زله احتمالی تهران را بررسی کردند.

احتمال فعال شدن سه گسل تهران
به گزارش مهر،‌ در این مطالعات بر پایه اسناد و گزارشهایی که پیشتر توسط محققان ایرانی و خارجی تهیه شده بود، ویژگی های گسل های فعال اصلی در تهران و اطراف آن مورد بررسی قرار گرفت. از میان بسیاری از گسل های فعال در منطقه، احتمال فعال شدن سه گسل "مشا"، "شمال تهران" و گسل "جنوب ری" تشخیص داده شد.

گسل "مشا" که حدود 200 کیلومتر طول دارد از گسل های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته است. این گسل از حاشیه رشته کوه در غرب به سوی شرق البرز گسترش می یابد. گسل شمال تهران در دامنه رشته کوه البرز با طول حدود 90 کیلومتر قرار دارد و از "کن" تا "لشگرک" ادامه دارد. این گسل در لشگرک به گسل "مشا" فشم می پیوندد. گسل های جنوب و شمال ری نیز از شاخص ترین گسل ها در دشت های جنوبی تهران هستند و حدود 20 کیلومتر طول دارند.

مطالعات "جایکا" بر پایه مطالعات و تحقیقات انجام شده بر روی گسل های عمده تهران و اسناد تاریخی زله هایی که از سال 743 میلادی در تهران واقع شده بود، انجام شد. این گروه سه سناریو در زمینه فعال شدن سه گسل اصلی شهر تهران و یک سناریو برای فعال شدن گسل های پنهان در زیر لایه های رسوبی شهر تهران ارائه می دهد. به این ترتیب، چهار مدلی که برای سناریو زله ها در نظر گرفته شد شامل مدل گسل "ری"، مدل گسل "شمال تهران"، مدل گسل "مشا" و مدل شناور است.

شدت زله احتمال تهران در سه گسل آن
بر این اساس، در سناریوی زله مدل گسل ری، منطقه جنوبی شهر شدت زله 9 و منطقه شمالی آن شدت زله بین 7 تا 8 را احساس خواهند کرد. در مدل گسل شمال تهران شدت زله در بخش شمالی شهر به 9 و در بخش جنوبی آن به 7 می رسد و بخش بزرگی از شهر شدت زله 8 را تجربه خواهند کرد. در مدل گسل مشا در قسمت بزرگی از شهر، زله ای با شدت 7 احساس خواهد شد. در مدل شناور نیز بخش اعظم شهر شدت زله 8 و چندین قسمت نیز شدت زله 9 را تجربه خواهند کرد.

تلفات تهران در صورت بروز زله
در این گزارش به خسارت ساختمانها اشاره شد. طبق مطالعات جایکا ساختمان های مسی از ساختمان های تجاری و کارخانه ها و بناهای عمومی مهم از قبیل مدارس، بیمارستان ها و ایستگاه های آتش نشانی تفکیک شده اند و خسارات ناشی از چهار سناریوی زله برای این ساختمان ها به طور جداگانه محاسبه شده است. گروه مطالعاتی برای برآورد خسارات ساختمان های مسی یک بانک اطلاعاتی براساس نتایج آمارگیری سال 1375 تهیه کردند و اطلاعات آن را با آمار تعداد طبقات ساختمان ها که توسط اداره پست ارائه شده بود، مطابقت دادند.

تعداد ساختمان های مسی تهران 900 هزار واحد برآورد شد که از این میزان 45 درصد ساختمان ها سازه آجری و فی دارند، 40 درصد دارای سازه فی هستند، 10 درصد از بتن مسلح و درصد اندکی نیز از ساختار خشتی برخوردارند. 6 درصد ساختمان های مسی که دارای سازه فی هستند در 10 سال گذشته ساخته شده اند. (آمار مربوط به سال 1378 است)

در سازه های فی پایه ها و تیرها با استفاده از جوشکاری کارگاهی به یکدیگر اتصال داده شده اند که این منجر به کم شدن اعتبار یا قابلیت اعتماد به این اتصالات می شود. بنابراین انتظار نمی رود که سازه های فی به طور کامل در برابر زله مقاومت موثری داشته باشد.

زله تهران مربوط به گسل ری باشد 55 درصد ساختمانها فرو می ریزند
این گروه در مدل گسل ری اعلام می کنند که در صورتی که زله تهران به خاطر فعال شدن گسل ری باشد 480 هزار ساختمان در تهران یعنی 55 درصد ساختمان ها فرو خواهد ریخت. بیشترین تعداد ساختمان های آسیب دیده در منطقه 15 خواهد بود. نسبت ساختمان خسارت دیده به ساختمان های سالم در مناطق 11، 12، 16 و 20 مقدار بسیار بالایی در حدود 80 درصد است. دلیل این نسبت بالای خسارت، وجود ساختمان های آسیب پذیر فراوان و جنبش لرزه ای نیرومند (با شدت 9) در این مناطق است.

در صورت فعال شدن گسل شمال تهران 310 هزار ساختمان که 36 درصد کل ساختمان ها را شامل می شود، آسیب می بیند. نسبت ساختمان های خسارت دیده به ساختمان های سالم در مناطق یک تا 5 که در بخش شمالی شهر تهران قرار دارند درحدود 50 درصد است. نسبت خسارت در بخش جنوبی شهر کمتر از 30 درصد است. تفاوت خسارت بین قسمت شمالی و جنوبی شهر به اندازه مدل گسل ری نیست.

در این مطالعات، تلفات انسانی برای هر نوع سازه ساختمانی در هر حوزه آماری برآورد شد و نتایج به دست آمده با داده های هر منطقه شهری تلفیق و تعداد تلفات به تفکیک روز و شب و همچنین به تفکیک میزان فعالیت های اضطراری امداد رسانی محاسبه شد. در صورت فعال شدن گسل ری شاهد گسترده ترین تلفات خواهیم بود یعنی حدود 6 درصد کل جمعیت شهر تهران جان خود را از دست خواهند داد. در منطقه 15 به علت تعداد زیاد جمعیت ساکن، تلفات بسیار وسیع خواهد بود. نسبت تلفات به کل جمعیت در مناطق 11 و 12 به 15 تا 20 درصد خواهد رسید. زیرا در این مناطق شمار ساختمان های آسیب پذیر بسیاری زیاد است و شدت زله نیز به 9 می رسد.

در مورد مدل گسل ری، برآورد می شود که تعداد تلفات انسانی در جنوب شهر به حداکثر برسد. در برخی حوزه های آماری تعداد کشته شدگان از هزار تن خواهد کرد. در مدل گسل شمال تهران، هر چند تلفات انسانی در بخش شمالی بیشتر از دیگر نقاط است اما در برخی حوزه های آماری، تعداد کشته شدگان به 100 نفر یا بیشتر می رسد.

در مورد گسل ری، نسبت تلفات در چندین حوزه آماری در مناطق 11 و 12 فوق العاده بالا (40 درصد یا بیشتر) خواهد بود. فعالیتهای اضطراری امدادرسانی در این مناطق موثر نیستند. در مدل گسل شمال تهران، اگر فعالیت های امداد رسانی به مقدار کافی انجام شود، نسبت تلفات در تمامی حوزه های آماری به سطح 20 درصد یا کمتر کاهش خواهد یافت.

در سناریوی زله ناشی از فعال شدن گسل شمال تهران در بدترین حالت حدود 130 هزار نفر یعنی دو درصد جمعیت تهران از بین می روند. البته نسبت تلفات در بخش شمالی شهر در مناطق یک تا 5، زیادتر از همه (حدود 3 درصد) و در جنوب شهر کمتر از همه (حدود یک درصد) خواهد بود.

سقف عامل ویرانی در زله
دکتر بهرام عکاشه رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد در گفتگو با خبرنگار مهر به تفسیر نتایج تحقیقات مطالعات "جایکا" پرداخت و گفت: این پروژه مطالعاتی طی قراردادی میان شهرداری تهران و سازمان تحقیقات حوادث غیر مترقبه ژاپن یا به اختصار GICAکه یک سازمان دولتی است اجرایی شد.

زله تهران هفت و بیشتر از هفت ریشتر خواهد بود.
وی با اشاره به سه سناریوی ذکر شده در این گزارش خاطرنشان کرد: نتایج به دست آمده از این تحقیقات نشان می دهد که انرژی تخلیه شده از گسل مشا فشم به میزان 8 ریشتر، گسل شمال تهران 2/7 ریشتر و گسل ری نزدیک به 7 ریشتر است.

عکاشه به واحدهای اندازه گیری زله اشاره کرد و در این باره توضیح داد: برای سنجش اندازه یک زله از درجه ریشتر برای بیان میزان انرژی تخلیه شده از کانون زمین و از درجه "مرکالی" برای بیان میزان تخریب سازه ها روی زمین و برداشت انسانها از زله استفاده می شود. درجه مرکالی تا 12 درجه است که درجه 5 مرکالی به حدی است که انسان را از خواب بیدار می کند، در 6 درها به هم خورد می شود و از درجه 7 به بعد در حدی است که باعث تخریب بنا می شود.

رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد با اشاره به اعداد و ارقام اشاره شده در گزارش تحقیقات ژاپن ادامه داد: درجه 9 مرکالی در صورتی که سازه بتن آرمه با کلاس افقی و قائم باشد به شرط آنکه در بتن میلگرد آجدار به کار برده شود صدمه جزئی می بیند. در غیر این صورت به دلیل عدم اتصال صحیح "شناژ" افقی که سقف را درست می کند، سازه فرو می ریزد و باعث کشته شدن ساکنان می شود چرا که در زله سقف است که انسان را می کشد.

این مناطق تهران آسیب پذیرتر هستند
عکاشه میزان شدت مرکالی زله را ناشی بسته به جنس خاک، تراکم جمعیت و نوع سازه ها دانست و افزود: گزارش جایکا حکایت از آسیب پذیر بودن مناطق 11، 12، 16 و 20 دارد که این به دلیل جنس خاک این مناطق است. در این مناطق علاوه بر اینکه جنس زمین نرم است دارای سفره های زیر زمینی زیادی است که گاهی مشاهده می شود که بدون وقوع زله سازه ای در زمین فرو می رود.

این محقق با تاکید بر اینکه تهران زله خیز است و زله خیز باقی می ماند خاطر نشان کرد: این مسئله نباید باعث وحشت شود بلکه با اتخاذ تدابیر می شود میزان آسیب پذیری را کاهش داد.
آماری که در این گزارش ارائه شده است بر اساس نتایج تحقیقی است که در سال 1378 انجام شده و به طور حتم با افزایش ساخت و ساز و جمعیت تهران آمار جمعیت و ساختمانهای تهران در حال حاضر افزایش یافته است.

حالا استاندار تهران با اشاره به وقوع چند زله خفیف در شرق استان می گوید که بررسی های کارشناسی حاکیست این زله های خفیف در ادامه لرزش های قبلی است و پدیده متفاوت و معناداری نسبت به گذشته نیست اما شورای هماهنگی مدیریت بحران استان تهران باید در آمادگی کامل به سر ببرد.

مرتضی تمدن در پایان جلسه ستاد مدیریت بحران استان تهران می گوید وقوع زله های خفیف در تهران و کشور بی سابقه نیست و حتی این گونه زله ها همواره وجود دارد و تعداد آن نیز کم نیست اما بازهم ازآمادگی دستگاههای عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران استان تهران خبر می دهد .

وی می گوید: تعداد خرده لرزه‌ها و یا نزدیک بودن آن به معنی وقوع زله نیست هرچند موجب نگرانی شده ولی پیام آن افزایش آمادگی همگان است. خواند بدون شک تهران دارای پتانسیل زله است ولی خرده لرزه های چند روز گذشته نمی تواند به معنی وقوع زله بزرگ باشد.

من همیشه ماشینم با یه باک پر بنزین و یه صندوق پر غذا و آب و آماده است 
شبها هم نزدیک در می خوابیم که بتونیم فرار کنیم
خونمون هم نزدیکه کرج و به اتوبان نزدیک
این هم سخنان یه فرد مسئول بود )

یک فوق تخصص ژنتیک اطفال گفت: آلودگی هوای تهران به قدری زیاد است که جا دارد کسانی که می‌توانند از تهران مهاجرات کنند، جان خود را بردارند و از تهران بیرون بروند.

محمدعلی نیلفروشان درگفت‌وگو با فارس، در خصوص آلودگی هوای تهران اظهار داشت: 99درصد مشکل آلودگی هوای شهر تهران مربوط به خودروهاست .

وی افزود: من خودم بر اثر آلودگی هوا چند روزی بستری بودم و در حال حاضر نیز بیمارم؛ مسئولینی که سال‌هاست در حال آمار دادن وضعیت آلودگی‌هوا هستند اگر به فکر نوسازی ناوگان حمل و نقل دولتی بودند در حال حاضر مشکل این چنین حاد نمی‌شد.

این فوق تخصص ژنتیک اطفال تصریح کرد: آلودگی هوای تهران به قدری زیاد است که جا دارد کسانی که می‌توانند از تهران مهاجرات کنند، جان خود را بردارند و از تهران بیرون بروند.

تهران شناسی

این روایت یک  رویداد واقعی است . چهارشنبه شب ساعت 8و نیم شب در خیابان دولت تهران 4 ولگرد تبهکار سوار بر یک پژوی 206 نقره ای رنگ شهروندی   60 ساله را با ضرب و شتم سوار بر خودرو کرده و حدود یک ساعت در شهر چرخانده و ضمن سرقت بالغ بر 80 میلیون تومان ارز و سکه و پول نقد که بخش عمده آن آمانت مردم بوده از این شهروند بی پناه با ضربات شوکر و گاز فلفل و مشت و لگد از او خواستند که ادرس و نشانی دیگرهمکارانش و افراد صاحب مال و مکنت را به آنها بدهد و در نهایت نیز نیز اورا در یکی از خیابانهای پاسداران به وسط خیابان پرت نموده و متواری شده اند. این پرونده با دستور اکید فرمانده محترم ناجا ی تهران و  جدیت کاراگاهان نیروی انتظامی در حال پیگیری است وبسیار امیدوارم که این تبهکاران به زودی به دام قانون بیفتند هرچند بی احتیاطی مضروب این پرونده در حمل این مقدار پول غیر قابل اغماض است اما مساله مهم این است تهران شهری که ما در آن زندگی می کینم به معنای واقعی بی در و پیکر شده است . یعنی ورود و خروج از این شهر و اقامت و زندگی در این شهر تحت هیچ ضابطه ای نیست . قواعد وقوانین از بازدارندگی کافی برخوردار نیست و با این وضعیت اگر تمام شهر هم مملواز پلیس و مامور امنیتی شود باز شاهد این نابسامانی ها هستیم . در این وضعیت پلیس هم در صدها موضوع مربوط و نا مربوط دارای وظیفه تعریف شده است . از مسائل فرهنگی و اقتصادی گرفته تا حوزه های امنیتی و اجتماعی و اینترنتی . در حالی که انتظار نخست شهروندان از پلیس برقراری امنیت عمومی و شهروندی است . یعنی جلوگیری از جولان تهبکاران و قانون شکنان و اراذل و اوباش در سطح شهر و صیانت از حریم امن شهروندان . اگر این مهم تامین شد رسیدگی به مسائلی مانند برخورد با بی حجابی و ماهواره و بازار آشفته ارز و گران فروشی می تواند اولویتهای بعدی باشد . شرایط کنونی تهران به گونه ای است که تبهکاران بدون هیچ نگرانی عزم سفر به این شهر نموده و بدون هیچ نگرانی دست به هر جنایت و بزه می زنند و هرزگاهی نیز تعدادی از آنها به دام پلیس می افتند. گاهی حس نا امنی در تهران آنقدر زیاد می شود که برخی از شهروندان احساس نیاز به دریافت مجوز سلاح می کنند .در حوزه راهنمایی و رانندگی هم بسیاری از شهروندان بی مسئولیت و قانون شکن در بزرگراهها و خیابانها اشکارا با جان و مال مردم بازی می کنند و چندان نگران عواقب آن نیستند و از افزایش جرایم نیز باکی ندارند. فهرست این نابسامانی ها ی شهرمان را می توان به تفصیل بیان کرد اما همه دوستداران قانون و امنیت باید به راه حل بیندیشند . راه حلهایی مانند:

1-    تجهیز پلیس به فناوریهای نظارتی و کنترلی مانند دوربین های مدار بسته حتی در کوچه ها

2-    تشدید مجازات اقدامات هنجار شکنانه مانند زورگیری و ادم ربایی و خشونت ورزی و .

3-    ایجاد ظوابط قانونی و محدود کننده و کنترلی نامحسوس برای ورود و خروج از شهر ها و اقامت در شهرهای بزرگ

4-    افزایش امکانات و تجهیزات پلیس برای جضور گسترده تر در محیط جامعه

5-    تقلیل وظایف پلیس به حوزه های فوری تر و حیاتی تر

و راه حلهایی دیگر

---

تهران از نگاه شما

منبع : اندیشکده خرد dabirimehr.blogfa.com

آنچه شب و روز می بینم